Okiem prawnika: Sprzedajesz towary lub świadczysz usługi? Jesteś przedsiębiorcą?

Czy sprzedając, np. w Internecie wykonane przez siebie rękodzieła, stajemy się przedsiębiorcami i ciążą na nas jakieś obowiązki zgłoszeniowe, czy podatkowe? Nie zawsze...

Definicję działalności gospodarczej na gruncie polskiego systemu prawa, zawiera art.  3 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1292 ze zm., dalej jako: „prawo przedsiębiorców”), wskazując, iż jest nią zorganizowana działalność zarobkowa, wykonywana we własnym imieniu i w sposób ciągły. Przedsiębiorcą jest natomiast osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, wykonująca działalność gospodarczą (art. 4 prawa przedsiębiorców). Przedsiębiorcami są także wspólnicy spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej. Zasady podejmowania, wykonywania i zakończenia działalności gospodarczej przez osoby zagraniczne określają odrębne przepisy.

Art.  5 prawa przedsiębiorców, wprowadza bowiem pojęcie tzw. „działalności nieewidencjonowanej”, czyli takiej, która nie jest objęta wszystkimi obowiązkami nałożonymi na przedsiębiorców.

Kiedy osoba fizyczna nie jest przedsiębiorcą?

W pierwszej kolejności należy wskazać jakie przesłanki należy spełnić, by nasza aktywność uznana mogła być za działalność nieewidencjonowaną. A mianowicie, nie stanowi działalności gospodarczej działalność wykonywana przez osobę fizyczną, której przychód należny z tej działalności nie przekracza w żadnym miesiącu 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia, o którym mowa w ustawie z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. z 2018 r. poz. 2177), i która w okresie ostatnich 60 miesięcy nie wykonywała działalności gospodarczej. Powyższe wymaga jednak doprecyzowania, po pierwsze przez przychód należny, rozumie się kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, ale po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. Po drugie przesłanka wykonywania działalności gospodarczej, odnosi się do wykonywania działalności gospodarczej, nie zaś wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (dalej jako: „CEIDG”). Zatem w przypadku wykonywania w okresie poprzednich 60 miesięcy działalności gospodarczej, w sposób naruszający przepisy, w tym te dotyczące zgłoszenia, również wystąpi brak możliwości skorzystania z instytucji działalności nieewidencjonowanej.

Ustawa wprowadza dodatkowe ograniczenia.

Pomimo, iż komentowany przepis nie stanowi tego jednoznacznie, niemniej jak wskazuje A. Pietrzak (red. Prawo przedsiębiorców. Komentarz., opubl. WKP 2019), należy wskazać na ograniczenie katalogu aktywności mogących być realizowane w ramach działalności nieewidencjonowanej. Wynika to z art. 44 ust. 3 prawa przedsiębiorców, zgodnie z którym, jeżeli z odrębnych przepisów wynika, że wykonywanie działalności gospodarczej wymaga uzyskania koncesji, zezwolenia albo wpisu do rejestru działalności regulowanej, do działalności tej przepisu art. 5 prawa przedsiębiorców nie stosuje się.

Ponadto działalnością nierejestrowaną nie może być działalność wykonywanej w ramach umowy spółki cywilnej. Zatem osoby zawierające umowę spółki cywilnej nie skorzystać z przedmiotowej instytucji. W praktyce zatem również w sytuacji, gdy osoby wykonujące działalność nieewidencjonowaną zawrą umowę spółki cywilnej, zaistnieje konieczność dokonania zgłoszenia do CEIDG, ponieważ przepisy prawa zabraniają wówczas kontynuowania aktywności w postaci działalności nieewidencjonowanej.

Słowo o obowiązkach osób wykonujących działalność nieewidencjonowaną.

Niestety prowadzenie takiej aktywności nie jest zwolnione z wywiązywania się z obowiązków podatkowych. W przepisach ustaw podatkowych zawarte są bowiem odrębne definicje działalności gospodarczej. Należy zauważyć, że art. 5a pkt 6 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1387 ze zm., dalej: „ustawa o PIT”) definiuje działalność gospodarczą jako działalność zarobkową: wytwórczą, budowlaną, handlową, usługową, polegającą na poszukiwaniu, rozpoznawaniu i wydobywaniu kopalin ze złóż, polegającą na wykorzystywaniu rzeczy oraz wartości niematerialnych i prawnych – prowadzoną we własnym imieniu bez względu na jej rezultat, w sposób zorganizowany i ciągły, z której uzyskane przychody nie są zaliczane do innych przychodów ze źródeł wymienionych we wskazanych przepisach. A art. 20 ust. 1ba ustawy o PIT określa, iż dochód z działalności nieewidencjonowanej będzie ustalony na zasadach ogólnych, przewidzianych dla przychodów z innych źródeł i rozliczony w zeznaniu rocznym przez prowadzącego tę działalność. Zatem przychody z dzielności nieewidencjonowanej należy wykazać w zeznaniu podatkowy.

Z kolei art. 15 ust. 2 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. z 2020 r. poz. 106 ze zm,, dalej: „ustawa o VAT”) definiuje działalność gospodarczą, wskazując, że obejmuje ona wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, a w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych. Art. 113 ustawy o VAT przewiduje zwolnienie podmiotowe dla osób nieprzekraczających limitu przychodów powodujące, że żadna z osób prowadzących działalność nieewidencjonowaną tych limitów nie przekroczy. Jednocześnie art. 109 ustawy o VAT zobowiązuje korzystających ze zwolnienia podatników do prowadzenia dziennej, uproszczonej ewidencji sprzedaży. Pamiętać jednak, że prowadzenie niektórych rodzajów działalności zobowiązuje do rejestracji jako czynny podatnik VAT, niezależnie od wysokości osiąganych przychodów.

Prowadząc działalność nierejestrowaną w relacjach z konsumentami osoba fizyczna ma natomiast obowiązki w zakresie objętym ich uprawnieniami (np. związane z reklamacją, zwrotem,
naprawą, czy prawem konsumenta do odstąpienia w terminie 14 dni od umowy zawartej na odległość.

Wybór nie obowiązek.

Działalność nieewidencjonowana może stać się działalnością gospodarczą w rozumieniu prawa przedsiębiorców. Osoba wykonująca działalność nieewidencjonowaną może oczywiście złożyć wniosek o wpis do CEIDG. Działalność ta staje się wówczas działalnością gospodarczą z dniem określonym we wniosku.

Przekształcenie działalności nieewidencjonowanej w dzielność gospodarczą z mocy prawa.

Gdy przychód należny z działalności nieewidencjonowanej przekroczy 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia, działalność ta staje się działalnością gospodarczą. Skutek ten nastąpi począwszy od dnia, w którym nastąpiło przekroczenie tej wysokości. W takim przypadku, osoba wykonująca działalność gospodarczą składa wniosek o wpis do CEIDG w terminie 7 dni od dnia, w którym nastąpiło przekroczenie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Podsumowując.

Osoba fizyczna, która wykonuje działalność niestanowiącą działalności gospodarczej w rozumieniu prawa przedsiębiorców, nie ma obowiązku złożenia wniosku o wpis do CEIDG, ma natomiast obowiązki podatkowe i związane z prawami konsumentów.

Autor: Karolina Szlachetka